گفتار فرآیند ساده اي نیست. گفتار نیازمند حرکات هماهنگ، سریع و ظریف اندامهاي گویایی نظیر زبان، لبها، فک، حنجره، تارهاي صوتی و دندان است. علاوه بر این، زمانبندي دقیق عضلات براي تنفس و تولید صوت جهت گفتار ضروري است. عوامل زیادي میتوانند این فرآیند را مختل نمایند. اکثر کودکان در سن 2 تا 5 سالگی که دامنه واژگانی لغات آنها به سرعت در حال گسترش است، ممکن است نوعی اختلال در گفتار را تجربه کنند. این اختلال هنگامی اتفاق میافتد که کودك، در کنارهم قراردادن صداها بمنظور تولید کلمات دچار مشکل میشود. لکنت زبان یکی از چندین اختلال در روانی گفتار است که در فرد باقی مانده و مزمن میشود. نسبت آن در کودکی و هنگام شروع در پسران 2 برابر دختران است، اما بدلیل اینکه درصد بهبودي دختران بیش از پسران میباشد، نسبت پسر به دختر در بزرگسالی 4 به 1 میشود.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان بعنوان تکرار یا کشیدن غیر ارادي صداها یا هجاها که معمولا در آغاز کلمه است و یا انسداد و توقف ناگهانی اندامهاي گویایی شناخته میشود. این تکرار و کشیدن کلمات اغلب همراه با رفتارهاي جانبی است که وقوع مکرر آن لکنت زبان نامیده میشود. به بیان دیگر لکنت زبان اختلالی در گفتار است که در آن صداها، هجا ها یا کلمات، تکرار یا طولانی تر از حد معمول بیان می شوند و فرد نمی تواند کلمات را به صورت پیوسته ادا کند. افرادی که لکنت دارند می دانند چه می خواهند بگویند، اما به سختی آن را بیان می کنند.
لکنت ممکن است در میان کودکان کوچکتر به عنوان بخش طبیعی از یادگیری صحبت باشد. در کودکان کوچکتر ممکن است هنگامی که توانایی گفتاری و زبانی آنها به اندازه کافی پیش رفت نکرده تا بتوانند آنچه که می خواهند را بگویند دچار لکنت باشند. با این حال، گاهی اوقات لکنت یک وضعیتی مزمن است که تا بزرگسالی ادامه می یابد. این نوع لکنت زبان می تواند بر روی اعتماد به نفس و تعاملات فرد با دیگران تاثیر بگذارد.
علل لکنت زبان چیست؟
ترکیبی از عوامل متعدد می تواند موجب لکنت شود. یک دلیل واحد برای لکنت وجود ندارد و لکنت پدیده ای چند علتی است .علل احتمالی لکنت زبان عبارتند از :
اختلال در کنترل حرکت گفتار: برخی شواهد نشان می دهند که اختلال در کنترل گفتار مانند زمانبندی و ناهماهنگی حسی و حرکتی می تواند منجر به لکنت زبان شود.
ژنتیک: به نظر می رسد لکنت زبان به دنبال برخی اختلالات ژنتیکی دیده می شود.
آسیب مغزی: سکته مغزی، آسیب های مغزی و سایر اختلالات مغزی می تواند موجب کندی در گفتار، مکث یا تکرار صداها شود.
آسیب احساسی: شیوا و روان صحبت کردن نیز می تواند به دنبال زمینه های احساسی و اضطرابی نیز مختل شود. افرادی که لکنت زبان ندارند نیز ممکن است به دنبال فشار های روحی و عصبی دچار لکنت زبان شوند. مشکلات گفتاری که که پس از یک ضربه ی عاطفی ظاهر می شوند (لکنت روانی) غیر معمول هستند و مانند لکنت های رشدی نیستند.
تاخیر رشد دردوران کودکی: کودکان مبتلا به تاخیر رشد و سایر مشکلات گفتاری بیش تر از دیگران دچار لکنت زبان می شوند. همچنین کودکان مبتلا به تاخیر زبانی و اختلالات واجی بیشتر در معرض لکنت هستند. یک سوم کودکان مبتلا به لکنت، مبتلا به اختلالات تولیدی گفتار هستند. لکنت در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری شایع است.
سابقه خانوادگی لکنت زبان: کودکانی که در فامیل های آنها افرادی مبتلا به لکنت هستند سه برابر بیشتر در معرض لکنت هستند.
استرس: استرس در خانواده، انتظارات بالای والدین یا هر نوع فشار روحی می تواند لکنت زبان را بدتر کند.
جنس: لکنت زبان درمردان بیش تر از زنان دیده می شود.
سن: کودکان در سنین قبل از مدرسه بیشتر از بقیه گروه های سنی در معرض لکنت هستند.
علائم لکنت زبان چیست؟
- تکرار متناوب صداها، هجاها، واکه ها، کلمات و عبارات
- دشواری در شروع یک کلمه، عبارت یا جمله
- تکرار هجاها به نحوي که صداي “اوه” جایگزین صداي صحیح در کلمه می شود (په- په- پلو بجاي پ- پ- پلو)
- کشیدن مکرر صداها که مدت زمان آنها از حد طبیعی بیشتر است.
- لرزش عضلات اطراف دهان و فک در طول صحبت
- افزایش بلندي صدا در طول کشیدن آنها
- تنش و تقلا در هنگام بیان کلمات خاص
- خودداري یا تاخیر در بیان کلمات خاص
- توقف ناگهانی اندام هاي گویایی در تولید صداهاي گفتاري (گیر)
- طولانی کردن یک حرف یا صدا در یک کلمه
- تکرار کردن یک صدا، بخش یا کلمه
- سکوت مختصر برای هجا یا کلمات خاص، یا مکث در یک کلمه
- تنش بیش از حد و حرکت صورت و اندام فوقانی برای فهماندن کلمه
- اضطراب به هنگام صحبت کردن
- ناتوانی در برقراری ارتباطی موثر
مشکلات گفتاری لکنت ممکن است همراه با هر کدام از علائم زیر دیده شود:
چشمک زدن سریع، لرزش لب ها و فک، تیک صورت، تکان خوردن سر، قفل کردن مشت ها
فرد در شرایطی مانند هیجان زدگی، خستگی، استرس و عجله یا تحت فشار بودن ممکن است لکنت زبانش بدتر شود. همچنین قرار گرفتن در موقعیت هایی مانند صحبت کردن در جمع یا پشت تلفن برای فردی که دچار لکنت است دشوار است. با این حال این افراد هنگامی که با خودشان حرف می زنند آواز می خوانند یا به صورت هم صدا با دیگران می خوانند لکنت زبان ندارند. کودکان مبتلا به لکنت خفیف نیز، اغلب از لکنت زبان خود بی اطلاع هستند مگر آنکه در شرایط سخت قرار بگیرند. حرکات صورت، اضطراب و لکنت زمانی ایجاد می شود که از آن ها خواسته می شود صحبت کنند.
عوارض لکنت زبان چیست؟
لکنت می تواند موجب عوارضی از جمله مشکلات برقراری ارتباط با دیگران، مضطرب بودن در صحبت کردن، صحبت نکردن یا اجتناب از موقعیت‌هایی که به صحبت نیاز دارند، از دست دادن مشارکت اجتماعی و مدرسه برای کودک دارای لکنت یا کار و موفقیت، مورد اذیت و آزار قرار گرفتن بخاطر لکنت زبان، اعتماد به نفس پایین و … شود.
درمان لکنت زبان
در حالی که هیچ قرص جادویی یا درمانی وجود ندارد که بتواند لکنت فرد را متوقف کند، ابزارهای موثری وجود دارد که می توان برای مدیریت لکنت استفاده کرد. کار با یک متخصص گفتار درمانی که در لکنت زبان تخصص دارد، هم برای مهارت های ارتباطی و هم برای اعتماد به نفس می تواند برای افرادی که لکنت زبان دارند مفید باشد. سازمان دارو و غذای امریکا، هیچ دارویی را برای درمان لکنت تایید نمیکند.
با مدیریت شرایط خاص مانند استرس، خستگی یا فشار افراد ممکن است بتوانند جریان گفتار خود را تا حدی بهبود بخشند.
درمان کودکان
تکنیک های تنفس، روش های آرام سازی، یادگیری صحبت کردن آرام تر و بررسی مسائل اضطرابی از جمله تکنیک هایی هستند که گفتار درمانگر می تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان از آنها استفاده کند. با این حال چون در این سنین مغز هنوز در حال رشد است، در بسیاری از کودکان پیش دبستانی به طور طبیعی لکنت زبان متوقف میشود و نیازی به درمان ندارند.
درمان نوجوانان
به طور کلی ، نوجوانانی که لکنت زبان دارند احتمالاً از کودکی لکنت زبان داشته اند. در این سن ، ممکن است نوجوانان در اثر لکنت خود دچار اضطراب و عدم اعتماد به نفس شوند. از آنجا که لکنت فقط 1٪ از جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد ، غالباً این نوجوانان، افراد دیگری را که دچار لکنت هستند ملاقات نکرده اند و این امر می تواند احساس انزوا در آنها ایجاد کند. ملاقات با افراد دیگر در سن آنها که لکنت دارند نیز راهی عالی برای حل این مشکل است که بدانند افراد دیگری هم هستند که با همان چالش ها روبرو هستند و بنابراین به افزایش اعتماد به نفس کمک می کند.
درمان بزرگسالان
بزرگسالانی که لکنت دارند احتمالاً از دوران کودکی با لکنت زبان خود زندگی می کنند. بزرگسالانی که لکنت دارند احتمالاً در گذشته درمان داشته اند (که ممکن است مفید نباشد). با این حال، اغلب در نقاط قابل توجه زندگی مانند اتمام تحصیل و درخواست شغل، دریافت حمایت از یک متخصص گفتار و زبان می تواند مفید باشد.
آهسته و آگاهانه صحبت كردن می تواند استرس و علائم لكنت را كاهش دهد. به عنوان مثال، این افراد می توانند با سرعت کم خواندن با صدای بلند را وقتی تنها هستند امتحان کنند. گزینه دیگر افزودن مکث مختصر بین عبارات و جملات برای کمک به کند کردن گفتار است. برخی از افراد ممکن است مایل باشند از کلمات خاصی که باعث لکنت آنها می شود خودداری کنند. در این حالت، تهیه لیستی از این کلمات و یافتن گزینه های جایگزین برای استفاده مفید خواهد بود.
کلام آخر
لکنت زبان نوعی اختلال گفتاری است که حدود 3 میلیون کودک و بزرگسال در آمریکا به این مشکل مبتلا هستند. همانطور که در بالا توضیح دادیم هیچ درمان جادویی برای این اختلال وجود ندارد که بتواند در کوتاه مدت فرد را درمان کند. یک روش مفید برای اداره کردن زندگی با لکنت می تواند افزایش اعتماد به نفس و دیدن لکنت به عنوان بخشی از خود ( و نه چیزی که باید از آن خلاص شد یا پنهان کرد) باشد. با تغییر دیدگاه فرد مبتلا به لکنت و والدینش میتوان بخش بزرگی از مشکلاتشان را حل کرد.